dinsdag 23 augustus 2011

Keninklike ûnderskieding foar Jan Suierveld,inisjator en stimulator fan de FROULJUS-PC

Jan Suierveld is yn 1949 berne yn it sikehûs yn Ljouwert mar hat oant no ta altiten wenne yn Weidum. In doarp dêr’t net allinnich opgroeid, mar ek mei fergroeid is. Jan waard yn de rin fan de tiid in doarps- en ferieningsman. Hoewol’t er affiniteit hie mei alderhande saken gie syn measte belangstelling út nei de keatserij en de muzyk. 
Yn syn bernejierren wennen der yn Weidum in oantal bysûnder goeie keatsers. Fjouwer dêrfan, Hiddinga, De Groot, Haima en Talsma hienen sels de wichtichste keatswedstriid foar mannen, de PC, al ris wûn. Boppedat begûn (en dat is noch altiten sa) it keatsseizoen mei de Bangmapartij. In wedstriid neamt nei Jan syn pake fan memmekant.
Jan wie sels gjin grut keatstalint, mar de ynteresse foar dizze sport wie der net minder om. Yn it foarjier fan 1977, hy wie doe 27, stapte Jan nei it bestjoer fan keatsferiening Nije Kriich mei it fersyk om de wedstriid foar froulju in bysûndere status te jaan. Yn it boek “25 jier Frouljus-PC 1977-2001” seit er dêr sels oer: “Ik seach foar myn eagen it keatsfjild fan Weidum, dêr yn de kom fan it doarp, mei de tsjerke op de eftergrûn . Ik seach froulju keatsen mei de minsken dêr rijen dik omhinne. It wie de iere maaitiid fan 1977.” Jan kaam sels mei de namme FROULJUS-PC en it soe it begjin wurde fan in tradysje oant de dei fan hjoed.
Hoewol Jan op dat stuit (noch) gjin diel útmakke fan keatsferiening Nije Kriich waard him wol frege om by de organisaasje fan dy dei belutsen te wêzen en as dei-foarsitter de prizen út te rikken. It jier dêrnei betelle Jan út eigen bûse de keninginnepriis foar de bêste spylster fan de dei. Dy keninginnepriis wie syn inisjatyf en wurdt ek no noch elk jier útrikt. Fan ôf it begjin yn 1977 oant no ta bliuwde Jan tige belutsen by de FROULJUS-PC. Yn de perioade 1977 o/m 1997 en dêrnei fan 2002 oan no wie (is) hy de foarsitter fan dit unike sportevenemint. Yn de perioade 1997 o/m 2002 wie hy wol belutsen by de organisaasje mar tydlik gjin dei-foarsitter.
Mei troch syn net ôflittende enerzjy, stimulearjende ympulzen en goeie kontakten yn de keatswrâld wist er mei it bestjoer fan Nije Kriich de FROULJUS-PC útgroeie te litten ta in keatsklassiker fan alluere. It winnen fan dizze wedstriid stiet foar froulju keatsers gelyk oan it winnen fan de hearen PC yn Frjentsjer. Boppedat is it ûnmiskenber dat de útstrieling fan de FROULJUS-PC ek status ferheegjend west hat foar it oansjen fan it froulju keatsen en dêrmei ek oantrekliker as aktive sportbeöefening foar in groeiend oantal famkes en froulju.
Njonken it belangeleaze wurk foar de pleatslike keatsferiening yn syn wenplak is Jan Suierveld sûnt 2004 bestjoerslid fan it keatsmuseum yn Frjentsjer. Hy beherticht dêr de funksje “museale saken” en is ferantwurdlik foar behear en ûntslúting fan de kolleksje. Yn dy funksje is er as koördinator nau belutsen by it ambisjeuze projekt om alle foto’s en films fan it keatsmuseum fia ynternet beskikber te stellen.
Last but not least is Jan ek muzikant. Al fan ôf syn bernejierren is er lid fan de pleatselike harmony en  ferliden jier is er ûnderskieden foar 50 jier lidmaatskip. Yn 1981 waard er lid fan wat doe de Rykspolysjekapel wie. Letter is dizze nasjonale kapel ferselstannige yn wat no de Melody Percussion Band is. Jan bespilet dêr de ksylofoan.
Nei ôfrin fan de lotting foar de FrouljusPC waard Jan Suierveld ferrast troch boargemaster Liemburg. Mar foardat de boargemaster mei har speech begûn, joech se earst de gelegenheid oan syn muzykfreonen en oare kunde,  dy’t bûten stienen te wachtsjen, om njonken it keatsfolk plak te nimmen. De lytse seal fan it Weidumer doarpshûs barste hast út syn foegen safolle minsken kamen binnen. De Harmony kaam sels “mei slaande trom nei binnen” en doe’t dy útspile wienen, koe de boargemaster begjinne mei har taspraak. In taspraak dy’t fansels einige mei de bekende wurden “dat it Hare Majesteit heeft behaagd om Jan Suierveld te benoemen tot lid in de Orde van Oranje Nassau.”

It grutte tal minsken dat hjirfan tsjûge wêze koe, wie in prachtige wurdearring foar al it wurk dat Jan foar de mienskip dien hat en noch altiten docht.

vrijdag 5 augustus 2011

Keatsen en konflikten, in ûnfolslein oersjoch

It spel mei de lytse bal hat al sûnt der skriftlike oantekens fan bekend binne, oanlieding jûn ta strideraasje en konflikten. Yn midsieuske keuren en feroarderings stean gauris ferbodsbepalingen oer it keatsen. Dat hie dan te meitsjen mei it stikken slaan fan glêsruten mar faker noch mei it feroarsaakjen fan lawaai, opskuor, drankmisbrûk en fjochterij.  
Yn Winaem waarden yn 1791 mei sa’n regelmaat de glêzen fan it skoalmastershûs ynslein dat de keatsers al yn it foar jild klear hienen om de skea te beteljen. De bekende Gripepartij yn Froubuorren en Bitgum hat syn oarsprong yn in út ’e hân rûne fjochtpartij by de priisútrikking yn 1794. Goed 100 jier letter stienen yn Dokkum tsien jongemannen út Ternaard foar de kantonrjochter om’t hja de eigner fan it keatslân bekûgele hienen mei keatsballen fan drek en kowestront.
Boppesteande hat fansels net sa folle te krijen mei “it konflikt” fan de ôfrûne PC. Mar it tekent al de emosjonele sfear dy’t  by it keatsen sa ynienen de kop opstekke kin. It kin “samar” barre nei in diskutabele beslissing fan in skiedsrjochter of karmaster of troch in opmerking fan spilers ûnder inoar. Want der binne fansels keatsers dy’t yn it psychologyske wurdenspul inoar it bloed ûnder de neilen weihelje. Bysûnder oan it keatsen is de gearstalling fan de partoeren. Keatsers meitsje al sûnt minskeheugenis ôfspraken om mei inoar te spyljen. En ek al like lang binne der ferhalen bekend oer it skeinen fan sokke ôfspraken. Sels it yn alle iepenheid “stellen” mei oare maten kin liede ta it ferbrekken fan in freonskip. De relaasje tusken Johannes Brandsma en Reinder Triemstra is dêr in foarbyld fan.
“It konflikt” tusken Marten van der Leest en syn maten Herman Sprik en Folkert van der Weij is wol hiel bysûnder en neffens my in dizze foarm nea earder foarkommen. Der rint wolris in spiler mei in lilke harsens fan it fjild om’t syn maten him feroardiele ta “balkearder”, mar je maat op de wedstriiddei ynruilje foar in oar is nij. Mar hoewol’t ik de beslissing fan Herman en Folkert absolút net goed prate wol, hie Folkert yn de útstjoering fan Omrop Fryslân wol in punt doe’t er sei dat it troch de parse wol hiel slim útfergrutte wurdt. Der gie mear oandacht út nei “it konflikt” dan nei de winners fan de PC. Mar dêr stiet tsjinoer dat dyselde Folkert noch net sa lang lyn sels it slachtoffer wie fan skeind fertrouwen en dêr doe flink de balen fan hie. Hy wit hoe’t it wurket.
Om it histoarysk bewustwêzen fan guon keatsers en it omsittend laach op te frissen ha ik in lytse samling makke fan konflikten yn de keatserij. As earste in artikel út de LC fan 3-8-1996 oer it oan de kant setten fan Simon Minnesma nei de PC fan dat jier. Sjoch: http://tinyurl.com/3atsvwg Simon wie “erfaringsdeskundige” want twa jier derfoar waard er noch foar it keatseizoen begûn troch syn maten oan ‘e kant setten. Sjoch: http://tinyurl.com/3v4omq7 In protte heibel joech ek it oan ‘e kant setten fan Thomas van der Meer yn ’93. Trije jier efter inoar hie hy mei Erik Seerden en Rinze Bleeker de PC wûn en Thomas wie krekt dat jier PC kening wurden. “Yn en bûten it fjild grutte maten” sa like it, mar doe’t it efkes net rûn wie Thomas dochs “it bokje”. Sjoch:  http://tinyurl.com/3v4omq7 Hjir boppe ha ik al ferwiist nei de “stellerij” fan Johannes Brandsma mei Saakstra en Faber mar net minder opskuor joech yn ’87 syn kar foar in partoer mei Peter Rinia en Tunno Schurer. Sjoch: http://tinyurl.com/3klaphl

Nije wike ha we de Freulepartij. Ek al sa’n dei dêr’t foar de gearstalling fan de partoeren guon doarpen yn twaën ferdield en keatsferienings hast oan ten ûnder gien binne. Sels de oanfierder fan it iewich keatsklassemint wie der by belutsen. Sjoch: http://tinyurl.com/3vh7jv9

Ik ha ek nochris sjoen yn it boek “Keatserstaal” fan Pieter Breuker ut 1983 of dêr ek termen yn stean dy’t te meitsjen ha mei it “ofsizzen” fan de maten of it ferbrekken fan ôfspraken. Spitichernôch is dêr net in haadstik oan weit. Undersyk dêrnei soe noch hiel wat opsmite kinne. Mar of dat yn alle gefallen in ferriking is foar de keatserij lit ik hjir mar yn it midden.

Ferantwurding foto's: http://www.kaatshistorie.nl/
Boppen: De PC fan 1980. De finalepartoeren, f.l.n.r.: Sake Saakstra (Deinum), Piet Jetse Faber (Froubuorren) en Flip Soolsma (Boarnburgum); skiedsrjochter Taeke Krap (St. Jabik); Johannes Brandsma (Seisbierrum), Reinder Triemstra (St.Jabik) en Johannes van der Meij (Menaam). Keatsoanmerker is Erik Seerden fan Frjentsjer.
Under: De keatsferiening "KC De Boer" fan Stiens, winners fan de earste priis fan de 69ste Freulepartij yn 1971 te Wommels mei 47 partoer op 'e list.
Staend f.l.n.r: de winners fan 1921, Chris van der Woude, Johannes Paulides en Sierk Haitsma fan de keatsferiening "Jan Bogtstra" út Frjentsjer. Foaroan f.l.n.r.: Gosse Faber, Anne Rinkema en Piet Jetse Faber en coach (en heit) Pieter Faber sr.